Dünya, son yüzyılda dramatik iklim değişikliklerine tanık oldu. Bu değişikliklerin en belirgin sonucu, küresel sıcaklık artışı oldu. Sıcaklık artışı, ekosistemler üzerinde yıkıcı etkiler yaratmakla kalmıyor, aynı zamanda tarım verimliliğini düşürüyor ve birçok canlı türünü tehdit altına sokuyor. Atmosferdeki sera gazlarının artışı, özellikle fosil yakıtların kullanımı ve endüstriyel faaliyetler nedeniyle sıcaklık artışının temel sebebidir.
IPCC ve 1,5ºC Küresel Isınma Özel Raporu
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), 1,5ºC Küresel Isınma Özel Raporu’nda küresel ısınmanın etkilerini detaylandırmıştır. Rapora göre, küresel ortalama sıcaklıkların 1,5ºC artışı sürdürülebilir kalkınma için kritik önem taşır. Ancak mevcut emisyon trendi devam ederse bu sınır 2030-2052 arasında aşılabilir.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ve El Nino’nun Etkisi
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), El Nino’nun küresel ısınmayı artırıcı etkilerine dikkat çekmiştir. Kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların atmosfere salımıyla artan sera gazları, dünya genelinde sıcaklık artışını hızlandırmaktadır.
Türkiye İçin İklim Projeksiyonları
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Türkiye için 2016-2099 dönemi iklim projeksiyonlarını yayımlamıştır. RCP4.5 senaryosuna göre Türkiye genelinde yıllık ortalama sıcaklıkların 1,5 – 2,6°C arasında artması beklenmektedir. Bu projeksiyonlar, Türkiye’nin iklim değişikliğinden nasıl etkilenebileceği konusunda önemli bilgiler sağlamaktadır.
Türkiye İçin İklim Projeksiyonları:
Meteoroloji Genel Müdürü, 2016-2099 dönemi için 3 farklı küresel model kullanarak Türkiye için iklim projeksiyonları geliştirmiştir. Bu modeller HadGEM2-ES, MPI-ESM-MR, GFDL-ESM2M küresel modelleridir ve RegCM4.3.4 Bölgesel Modeli ile çalışılmıştır. RCP4.5 ve RCP8.5 senaryoları kullanılarak 1971-2000 referans periyodu ile karşılaştırılmıştır.
RCP4.5 Senaryosu:
- 2016-2099 döneminde Türkiye genelinde yıllık ortalama sıcaklıklarının ortalama olarak 1,5 – 2,6 °C aralığında artması beklenmektedir.
- Ortalama sıcaklık anomalisinin yüzyılın ilk yarısında -0,9 ile 4,1°C aralığında olması ve yıllık ortalama sıcaklıklarının ortalama olarak 1,4°C artması öngörülmektedir.
- Yüzyılın ikinci yarısında ise 0,6 ile 4,1°C aralığında artış ve ortalama olarak 2,2°C artış beklenmektedir.
Küresel İklim Değişikliği ve Sağlık Etkileri
Küresel sıcaklık artışı, çevresel ve sağlık sorunlarını derinleştirmektedir. Artan sıcaklık dalgaları, hava kirliliği ve ekstrem hava olayları, insan sağlığı üzerinde doğrudan etkilere sahiptir.
Sıcaklık Artışı Senaryoları: 2-3°C, 3-4°C ve 4-5°C
Küresel sıcaklık artışının 2-3°C, 3-4°C ve 4-5°C senaryoları, farklı etkiler yaratacaktır:
- 2-3°C Artış: Bu sıcaklık artışı, daha sık ve şiddetli sıcak hava dalgalarına, tarımsal verimlilikte azalmaya, deniz seviyesinde yükselme ve daha sık görülen aşırı hava olaylarına neden olacaktır. Bu durum, özellikle hassas ekosistemler ve yoksul topluluklar üzerinde büyük bir baskı yaratacaktır.
- 3-4°C Artış: Küresel sıcaklıkların bu seviyeye ulaşması, büyük ölçekli ekosistem kayıplarına, tarımsal verimliliğin ciddi şekilde azalmasına ve su kaynaklarının kıtlaşmasına neden olacaktır. Ayrıca, büyük şehirlerde yaşayan insan sağlığı üzerinde ciddi riskler oluşturacak aşırı sıcak hava dalgaları ve hastalıkların yayılması artacaktır.
- 4-5°C Artış: Bu derece bir artış, geri dönülemez çevresel hasarlara, deniz seviyesinin önemli ölçüde yükselmesine, kıyı bölgelerinin sular altında kalmasına ve büyük göç hareketlerine neden olacaktır. Aynı zamanda, biyolojik çeşitlilik kayıpları ve ekosistem çöküşleri kaçınılmaz hale gelecektir.
Bilinçli Seçimlerin Gücü
Fosil yakıtların kullanımını azaltmak, yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmak ve enerji verimliliğini artırmak gibi bilinçli seçimlerle küresel sıcaklık artışının kontrol altına alınması mümkündür.
Sonuç
Küresel sıcaklık artışı, sadece ekosistemleri ve tarımı etkilemekle kalmaz, aynı zamanda insan topluluklarını da tehdit eder. Ancak, sürdürülebilirlik için yapılan bilinçli seçimlerle bu sorunun üstesinden gelebiliriz. Gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakabilmek için hep birlikte hareket etmeliyiz.
Yazar: Sevilay METE